рд╢ुрдХ्рд░рд╡ाрд░, 20 рдордИ 2016

ЁЯСЙ рдЧाрдпрдд्рд░ी рдЙрдкाрд╕рдиा рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╢ंрдХाрдПँ рдПрд╡ं рдЙрдирдХा рд╕рдоाрдзाрди (рднाрдЧ 3)


ЁЯФ╡ рддрди्рдд्рд░ рд╡िрдзाрди рдХी рдХुрдЫ рд╡िрдзिрдпाँ рдЧुрдк्рдд рд░рдЦी рдЧрдпी рд╣ैं। рддाрдХि рдЕрдирдзिрдХाрд░ी рд▓ोрдЧ рдЙрд╕рдХा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдХे рд╣ाрдиिрдХाрд░ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рдЙрдд्рдкрди्рди рди рдХрд░рдиे рдкाрдПँ। рдоाрд░рдг, рдоोрд╣рди, рдЙрдЪ्рдЪाрдЯрди, рд╡рд╢ीрдХрд░рдг, рд╕्рддрдо्рднрди рдЬैрд╕े рдЖрдХ्рд░ाрдордХ рдЕрднिрдЪाрд░ों рдХे рд╡िрдзि-рд╡िрдзाрди рддрдеा рддрди्рдд्рд░ рдХो рдЗрд╕ी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдХीрд▓िрдд рдпा рдЧोрдкрдиीрдп рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рдПрдХ рддрд░рд╣ рд╕े рдЗрди्рд╣ें рд╕ौрдо्рдп рд╕ाрдзрдиा рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рди рдоाрдирдХрд░ рдЗрди рдкрд░ ‘рдмैрди’ рд▓рдЧा рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддाрдХि рд▓ोрдЧ рдн्рд░ाрди्рддिрд╡рд╢ рдЗрдирдоें рднрдЯрдХрдиे рди рд▓рдЧें। рд╡ैрджिрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдоें рдРрд╕ा рдХोрдИ рдк्рд░рддिрдмंрдз рдирд╣ीं। рдЧाрдпрдд्рд░ी рд╡ेрджрдорди्рдд्рд░ рд╣ै। рдЙрд╕рдХा рдиाрдордХрд░рдг рд╣ी “рдЧाрдиे рд╡ाрд▓े рдХा рдд्рд░ाрдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी” рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдлिрд░ рдЙрд╕े рдоुँрд╣ рд╕े рди рдмोрд▓рдиे, рдЧुрдк्рдд рд░рдЦрдиे, рдЪुрдк рд░рд╣рдиे, рдХाрди рдоें рдХрд╣рдиे рдЬैрд╕ा рдХрдерди рд╕рд░्рд╡рдеा рдЙрдкрд╣ाрд╕ाрд╕्рдкрдж рд╣ै। рдРрд╕ा рд╡े рд▓ोрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЬो рддрди्рдд्рд░ рдФрд░ рд╡ेрдж рдоें рдЕंрддрд░ рдирд╣ीं рд╕рдордЭрддे। рдЧाрдпрдд्рд░ी рдорди्рдд्рд░ рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╡्рдпाрдкрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рд╣ोрдиे рд╕े рдЙрд╕рдХी рддрд░ंрдЧें рд╡ाрдпु рдордг्рдбрд▓ рдоें рдлैрд▓рддी рд╣ैं рдФрд░ рдЬрд╣ाँ рддрдХ рд╡े рдкрд╣ुँрдЪрддी рд╣ैं, рд╡рд╣ाँ рд▓ाрднрджाрдпрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рд╣ी рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддी рд╣ैं। рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рди рдХрд░рдиे рдкрд░ рддो рдЙрд╕ рд▓ाрдн рд╕े рд╕рднी рд╡ंрдЪिрдд рд░рд╣ेंрдЧे।

ЁЯФ┤ рдХ्рдпा рдЧाрдпрдд्рд░ी рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рд░ाрдд्рд░ि рдоें рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै? рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рднी рднाँрддि-рднाँрддि рдХे рдордд рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпे рдЬाрддे рд╣ैं рдПрд╡ं рдЬрди-рд╕ाрдзाрд░рдг рдХो рдн्рд░ाрди्рддि рдХे рдЬंрдЬाрд▓ рдоें рдЙрд▓рдЭा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╕्рддुрддः рдЧाрдпрдд्рд░ी рдХा рджाрддा рд╕ूрд░्рдп рд╣ै рд╕ूрд░्рдп рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рдХी рдЧрдпी рдЙрдкाрд╕рдиा рдХा рд▓ाрдн рдЕрдзिрдХ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै। рдХिрди्рддु рдРрд╕ा рдХोрдИ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рдирд╣ीं рдХि рд╕рд╡िрддा рджेрд╡рддा рдХी рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрддि рдоें- рд░ाрдд्рд░ि рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдкाрд╕рдиा рдХी рд╣ी рди рдЬा рд╕рдХेрдЧी। рдм्рд░ाрд╣्рдордоुрд╣ूрд░्рдд рдХो рднी рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд░ाрдд्рд░ि рд╣ी рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рддो рд╕рднी рдХो рдЬрд▓्рджी рдЙрдардХрд░ рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░рдиे рдФрд░ рд╕ूрд░्рдпोрджрдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╕ूрд░्рдпाрд░्рдШ рджेрдХрд░ рдЙрд╕े рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рд╕ाрдзाрд░рдг рд╡िрдзिрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╣ै। рд╡рд╕्рддुрддः рд╕ूрд░्рдп рди рдХрднी рдЕрд╕्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рджेрд╡рддा рд╢рдпрди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рд░ाрдд्рд░ि рдоें рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░рдиे рдоें рдХोрдИ рд╣рд░्рдЬ рдирд╣ीं। рдХिрд╕ी рдХो рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕рди्рджेрд╣ рд╣ो рддो рдоौрди, рдоाрдирд╕िрдХ рдЬрдк рддो рдмिрдиा рд╕ंрдХोрдЪ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдоाрдирд╕िрдХ рдЬрдк рдкрд░ рддो рд╕्рдиाрди, рд╕्рдеाрди рдЬैрд╕ा рднी рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рдирд╣ीं рд╣ै।

ЁЯФ╡ рдПрдХ рдФрд░ рдЕрд╣рдо् рдк्рд░рд╢्рди рд╣ै рдХि рдЧाрдпрдд्рд░ी рдХे рд╕ाрдХाрд░ рдПрд╡ं рдиिрд░ाрдХाрд░ рд░ूрдкों рдоें рд╕े рдХिрд╕-рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЙрдкाрд╕рдиा рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЬाрдп? рдЗрд╕рдХा рд╕рдоाрдзाрди рдоाрдд्рд░ рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рдЬिрди्рд╣ें рдиिрд░ाрдХाрд░ рд░ुрдЪрддा рд╣ो, рд╡े рд╕рд╡िрддा рдХे ‘рднрд░्рдЧः’ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдз्рдпाрди рдХрд░ें। рд╕ूрд░्рдп рдХा рддेрдЬ- рдк्рд░рдХाрд╢рд╡ाрди рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЙрд╕рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдк्рд░рднाрддрдХाрд▓ीрди рд╕्рд╡рд░्рдгिрдо рд╕ूрд░्рдп рдХो рд╕рд╡िрддा рдХी рдЖрдХृрддि рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдоाрдд्рд░ рдЖрдЧ рдХा рдЧोрд▓ा рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡рд░рди् рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдХी рднाрд╖ा рдоें рдм्рд░рд╣्рдо рднрд░्рдЧ рд╕े рдпुрдХ्рдд рдПрд╡ं рд╕рдЪेрддрди рд╣ै। рдЙрджीрдпрдоाрди рд╕ूрд░्рдп рд╕े рддो рдоाрдд्рд░ рдЙрд╕рдХी рд╕ंрдЧрддि рдмिрдаाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕ूрд░्рдп рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рджीрдкрдХ рдХो, рдзूрдкрдмрдд्рддी рдХी рдЕрдерд╡ा рдЧाрдпрдд्рд░ी рдорди्рдд्рд░ рдЬिрд╕рдХी рдХिрд░рдгों рдХे рд╕ाрде рдЬुрдб़ा рд╣ो рдРрд╕े рд╕ूрд░्рдп рдЪिрдд्рд░ рдХो рднी рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХрд░ рдз्рдпाрди рдиिрдпोрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।

ЁЯМ╣ рдХ्рд░рдорд╢ः рдЬाрд░ी
ЁЯМ╣ рдкं рд╢्рд░ीрд░ाрдо рд╢рд░्рдоा рдЖрдЪाрд░्рдп
ЁЯМ╣ рдЕрдЦрдг्рдб рдЬ्рдпोрддि рдЬूрди 1983 рдкृрд╖्рда 46
http://literature.awgp.org/magazine/AkhandjyotiHindi/1983/June.47

ЁЯСЙ рдорд╣िрдоा рдЧुрдгों рдХी рд╣ी рд╣ै

ЁЯФ╖ рдЕрд╕ुрд░ों рдХो рдЬिрддाрдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рдЙрдирдХी рджुрд╖्рдЯрддा рдпा рдкाрдк-рд╡ृрддि рдХो рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХрддा। рдЙрд╕рдиे рддो рдЕрди्рддрдд: рдЙрди्рд╣ें рд╡िрдиाрд╢ рдХे рдЧрд░्рдд рдоें рд╣ी рдЧिрд░ाрдпा рдФрд░ рдиिрди्рджा рдХे рди...