рдоंрдЧрд▓рд╡ाрд░, 14 рдЬूрди 2016

ЁЯСЙ рдЧाрдпрдд्рд░ी рдЬрдпंрддी рдкрд░्рд╡ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡рд╣ рдЕрд╡िрд╕्рдорд░рдгीрдп рджिрд╡рд╕ (рдЕрди्рддिрдо рднाрдЧ)


ЁЯФ╡ рд╢ाँрддिрдХुँрдЬ рдХे рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХрдХ्рд╖ рдХे рдКрдкрд░ рдЬो рдмрдб़े рд╣ॉрд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░рдорд╡ंрджрдиीрдп рдоाрддाрдЬी рдХा рдХрдХ्рд╖ рд╣ै, рд╡рд╣ीं рдкрд░ рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдХा рдкाрд░्рдеिрд╡ рд╢рд░ीрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рдеा। рдорд╣ाрдпोрдЧी рдХी рдорд╣рдд् рдЪेрддрдиा рдХा рджिрд╡्рдп рдЖрд╡ाрд╕ рд░рд╣ी, рдЙрдирдХी рджेрд╣ рдЖрдЬ рдЪेрддрдиाрд╢ूрди्рдп рдеी। рдкाрд╕ рдмैрдаी рд╣ुрдИ рд╡ंрджрдиीрдпा рдоाрддाрдЬी рдПрд╡ं рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕рднी рд╕्рд╡рдЬрди рд╡ेрджрдиा рд╕े рд╡िрдХрд▓ рдФрд░ рд╡्рдпाрдХुрд▓ рдеे। рдоाрддाрдЬी рдХी рдЕंрддрд░्рдЪेрддрдиा рдХो рддो рдк्рд░ाрддः рдк्рд░рд╡рдЪрди рдоें рд╣ी рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдХे рджेрд╣ рдЫोрдб़рдиे рдХी рдмाрддे рдкрддा рдеी рддрдм рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрдм рддрдХ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдпों рдоें рд▓ीрди рдеीं। рд╕рдЬрд▓ рд╢्рд░рдж्рдзा рдХी рд╕рдЬрд▓рддा рдЬैрд╕े рд╣िрдорд╡рдд् рд╣ो рдЧрдИ рдеी, рдЕрдм рд╡рд╣ рдорд╣ाрд╡िрдпोрдЧ рдХे рддाрдк рд╕े рдкिрдШрд▓ рд░рд╣ी рдеी। рдЕंрддिрдо рдк्рд░рдгाрдо рднी рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा, рдкрд░ंрддु рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдЕрднी рд╣ॉрд▓ рдоें рд░ुрдХे рдеे। рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░рдХे рдиीрдЪे рдЙрддрд░ рд░рд╣े рдПрдХ рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдХो рдПрдХ рд╡рд░िрд╖्рда рднाрдИ рдиे рд╣ी рдЗрд╢ाрд░े рд╕े рд░ोрдХ рд▓िрдпा। рдкрд░рдордкूрдЬ्рдп рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдХी рдкाрд░्рдеिрд╡ рджेрд╣ рдХो рдЙрдаाрддे рд╕рдордп рдоाрддाрдЬी рдиे рдЙрд╕े рдмुрд▓ाрдпा рдПрд╡ं рднीрдЧे рд╕्рд╡рд░ों рдоें рдХрд╣ा ,"рдмेрдЯा! рддू рднी рдХंрдзा рд▓рдЧा рд▓े।" рдоाँ рдХे рдЗрди рд╕्рд╡рд░ों рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рдЙрд╕рдХा рд░ोрдо-рд░ोрдо рдХрд╣ рдЙрдаा ,"рдзрди्рдп рд╣ो рдоाँ! рд╡ेрджрдиा рдХी рдЗрд╕ рд╡िрдХрд▓ рдШрдб़ी рдоें рднी рддुрдо्рд╣ें рдЕрдкрдиे рд╕рднी рдмрдЪ्рдЪों рдХी рднाрд╡рдиाрдУं рдХा рдз्рдпाрди рд╣ै।"

ЁЯФ┤ рд╕рдЬрд▓ рд╢्рд░рдж्рдзा рдПрд╡ं рдк्рд░рдЦрд░ рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдХे рдкाрд╕ рдЖрдЬ рдЬрд╣ाँ рдЪрдмूрддрд░ा рдмрдиा рд╣ै, рддрдм рд╡рд╣ाँ рдЦाрд▓ी рдЬрдЧрд╣ рдеी। рд╡рд╣ीं рдЪिрддा рдХे рдорд╣ाрдпрдЬ्рдЮ рдХी рд╡ेрджिрдХा рд╕рдЬाрдИ рдЧрдИ рдеी। рдаीрдХ рд╕ाрдордиे рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдХрдХ्рд╖ рдХे рдкाрд╕ рдоाрддाрдЬी рддрдЦ्рдд рдкрд░ рдмिрдЫाрдП рдЧрдП рдЖрд╕рди рдкрд░ рдмैрдаी рдеीं। рдкाрд╕ рд╣ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдЕрди्рдп рд╕рднी рд╕рджрд╕्рдп рдЦрдб़े рдеे। рдЖрд╕-рдкाрд╕ рдХाрд░्рдпрдХрд░्рдд्рддाрдУं рдХी рднाрд░ी рднीрдб़ рдеी। рд╕рднी рдХी рд╡ाрдгी рдоौрди рдеी, рдкрд░ рд╣ृрджрдп рдоुрдЦрд░ рдеे। рд╣рд░ рдЖँрдЦ рдЕрд╢्рд░ु рдХा рдиिрд░्рдЭрд░ рдмрдиी рд╣ुрдИ рдеी। рдЖрд╕рдоाрди рдкрд░ рднрдЧрд╡ाрди् рд╕ूрд░्рдп рдЗрд╕ рджृрд╢्рдп рдХे рд╕ाрдХ्рд╖ी рдмрдиे рд╣ुрдП рдеे। рдХрдг-рдХрдг рдоें рдмिрдЦрд░ी рдоाрддा рдЧाрдпрдд्рд░ी рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдЪैрддрди्рдпрддा рдЙрд╕ी рджिрди рдЙрд╕ी рд╕्рдерд▓ рдкрд░ рд╕рдШрдиिрдд рд╣ो рдЧрдИ рдеी। рднрдЧрд╡ाрди рд╕рд╡िрддा рджेрд╡ рдПрд╡ं рдЙрдирдХी рдЕрднिрди्рди рд╢рдХ्рддि рдоाрддा рдЧाрдпрдд्рд░ी рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рдЧाрдпрдд्рд░ी рдЬрдпंрддी рдХे рджिрди рдпрдЬ्рдЮрдкुрд░ुрд╖ рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХी рдЕंрддिрдо рдЖрд╣ुрддि рджे рд░рд╣े рдеे। рдпрд╣ рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди-рдпрдЬ्рдЮ рдХी рдкूрд░्рдгाрд╣ुрддि рдеी।

ЁЯФ╡ рдЖрдЬ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХो ‘рдЗрджं рди рдордо् ‘ рдХрд╣рддे рд╣ुрдП рдпрдЬ्рдЮрд╡ेрджी рдоें рдЕрд░्рдкिрдд рдХрд░ рдЪुрдХे рдеे। рдпрдЬ्рдЮ рдЬ्рд╡ाрд▓ाрдПँ рдзрдзрдХीं। рдЕрдЧ्рдиिрджेрд╡ рдЕрдкрдиे рд╕рдоूрдЪे рддेрдЬ рдХे рд╕ाрде рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдП। рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоें рдЕрдиेрдХों рдХी рдЕрдиेрдХ рд╕िрд╕рдХिрдпाँ рдПрдХ рд╕ाрде рдоंрдж рд░рд╡ рдХे рд╕ाрде рд╡िрд▓ीрди рд╣ुрдИं। рд╕рдоूрдЪे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рдХрдг-рдХрдг рдФрд░ рднी рдЕрдзिрдХ рдХрд░ुрдгाрд░्рдж्рд░ рд╣ो рдЧрдпा, рд╕рднी рд╡िрд╣्рд╡рд▓ рдЦрдб़े рдеे। рдкрд░рдорддрдкрд╕्рд╡ी рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдХा рддेрдЬ рдЕрдЧ्рдиि рдФрд░ рд╕ूрд░्рдп рд╕े рдоिрд▓ рд░рд╣ा рдеा। рд╕ूрд░्рдп рдХी рд╕рд╣рд╕्рд░ों рд░рд╢्рдоिрдпों рд╕े рдЙрдирдХी рдЪेрддрдиा рдХे рд╕्рд╡рд░ рдЭрд░ рд░рд╣े рдеे।

ЁЯФ┤ рдХुрдЫ рдРрд╕ा рд▓рдЧ рд░рд╣ा рдеा, рдЬैрд╕े рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣ рд░рд╣ें рд╣ों, "рддुрдо рд╕рдм рдкрд░ेрд╢ाрди рди рд╣ो, рдоैं рдХрд╣ीं рднी рдЧрдпा рдирд╣ीं рд╣ूँ, рдпрд╣ीं рдкрд░ рд╣ूँ рдФрд░ рдпрд╣ीं рдкрд░ рд░рд╣ूँрдЧा। рдоैंрдиे рддो рдХेрд╡рд▓ рдкुрд░ाрдиी рдкрдб़ рдЧрдИ рджेрд╣ рдХो рдЫोрдб़ा рд╣ै, рдоेрд░ी рдЪेрддрдиा рддो рдпрд╣ीं рдкрд░ рд╣ै। рд╡рд╣ рдпुрдЧों-рдпुрдЧों рддрдХ рдпрд╣ीं рд░рд╣рдХрд░ рдпрд╣ाँ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो, рдпрд╣ाँ рдЖрдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рдк्рд░ेрд░рдгा рд╡ рдк्рд░рдХाрд╢ рджेрддी рд░рд╣ेрдЧी। рдоैं рддो рдмрд╕ рд╕ाрдХाрд░ рд╕े рдиिрд░ाрдХाрд░ рд╣ुрдЖ рд╣ूँ, рдкрд╣рдЪाрди рд╕рдХो рддो рдоुрдЭे рд╢ाँрддिрдХुँрдЬ рдХे рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдкों рдоें рдкрд╣рдЪाрдиो! рдвूँрдв़ो!" рд╡рд░्рд╖ 1990 рдХी рдЧाрдпрдд्рд░ी рдЬрдпंрддी рдоें рд╕ाрдХाрд░ рд╕े рдиिрд░ाрдХाрд░ рд╣ुрдП рдк्рд░рднु рдХे рдЗрди рд╕्рд╡рд░ों рдХी рд╕ाрд░्рдердХрддा рдЗрд╕ рдЧाрдпрдд्рд░ी рдЬрдпंрддी рдХी рдкुрдг्рдп рд╡ेрд▓ा рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै। рд╣рдо рд╕рдмрдХो рдЙрди्рд╣ें рд╢ाँрддिрдХुँрдЬ рд░ूрдкी рдЙрдирдХे рд╡िрд░ाрдЯ् рд╢рд░ीрд░ рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдоें рдкाрдиा рд╣ै рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЗрдирдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХे рд▓िрдП рдЕрд░्рдкिрдд рдХрд░ рджेрдиा рд╣ै।

ЁЯМ╣ рдХ्рд░рдорд╢ः рдЬाрд░ी
ЁЯМ╣ рдЕрдЦрдг्рдб рдЬ्рдпोрддि рдордИ 2002 рдкृрд╖्рда 50
http://literature.awgp.org/magazine/AkhandjyotiHindi/2002/May.50

рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:

ЁЯСЙ рдорд╣िрдоा рдЧुрдгों рдХी рд╣ी рд╣ै

ЁЯФ╖ рдЕрд╕ुрд░ों рдХो рдЬिрддाрдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рдЙрдирдХी рджुрд╖्рдЯрддा рдпा рдкाрдк-рд╡ृрддि рдХो рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХрддा। рдЙрд╕рдиे рддो рдЕрди्рддрдд: рдЙрди्рд╣ें рд╡िрдиाрд╢ рдХे рдЧрд░्рдд рдоें рд╣ी рдЧिрд░ाрдпा рдФрд░ рдиिрди्рджा рдХे рди...